بخارا از شهرهای قدیمی آسیای مرکزی و مرکز ولایت بخارای ازبکستان است، این شهر با مساحت 39,4 کیلومتر مربع و جمعیت حدود 300 هزار نفری در ارتفاع 702 متری از سطح دریا از مرکزهای اساسی گردشگری و محل بازدید گروه‌های جهانگردان است.

باستان‌شناسان لایه‌های فرهنگی در این شهر را بیش از 20 متر اعلام کرده و در چنین عمقی بقایای خانه‌ها و ساختمان‌های عمومی، سفال و سکه‌ها، ابزار و جواهرات کشف و قدمت آنان را به قرن چهارم قبل از میلاد دانسته‌اند.

بنابراین گزارش باستان‌شناسان سن بخارا را بیش از 2500 سال دانسته و در این مدت این منطقه همیشه در مرکز رویدادهای تاریخی قرار داشته‌ است.

براساس روایات، بنیان‌گذار این شهر پسر پادشاه سیاوش بود که به بخارا آمد و با دختر شاه افراسیاب ازدواج کرد کاخی با نام «ارک» بنیاد کرد، این ارک امروز نیز موجود بوده و مرکز بخارا عنوان می‌شود.

بنا به گفته منابع معتمد تاریخی، بخارا در قدیم بخشی از دولت «سغد» بود و زمانی که «الکساندر مقدونی» به این منطقه حمله کرد شهری با زیربنا و ساختار پیشرفته شهری بود.

نسخه‌های مختلف از مبدأ به نام شهر وجود دارد: در یک نسخه، کلمه بخارا به معنای «صومعه» در دیگری به معنای «سرزمین دانش» آمده‌ است.

بخارا در گذشته در مسیر جاده بزرگ ابریشم واقع بود و بیش از 60 کاروان‌سرا داشت که برخی از محققان این را از عوامل توسعه شهر دانسته‌اند.

گزارش‌های تاریخی حاکی از آن است که بخارا در قرن ششم قبل از میلاد زمانی که به تازگی بازسازی شده بود توسط شاهان هخامنشی تصرف و در سال 329 قبل از میلاد نیز از سوی الکساندر بزرگ اشغال شده‌ است.

در قرن هفتم میلادی با ورود عرب‌ها به این سرزمین بخارا به عنوان مراکز اصلی تبلیغ و آموزش علوم اسلامی رشد کرده و بخش عمده مدارس، مساجد و مجتمع‌های فرهنگی و از جمله منارها در این دوران احداث شدند.

مورخان قرن دهم میلادی را دوران توسعه شهر بخارا دانسته و تأکید کردند که در این دوران این شهر به سطح بالای فرهنگی ارتقا یافته است.

به گفته آنان بسیاری از شخصیت‌‌های شناخته‌ شده در سراسر جهان، نویسندگان، نقاشان، مانند مورخ برجسته «نرشخی»، شاعران «رودکی» و «دقیقی»، دانشمند علوم پزشکی و ریاضی «ابو علی سینا» و «عمر خیام» دانشمند علوم ریاضی و شاعر توانا زمانی در مراکز علمی و فرهنگی این شهر اشتغال داشتند.

مجتمع‌های معماری پایی کلان، لب حوز، گاوکوشان، بهاالدین نقشبند، مدرسه ابوبکر، آرامگاه سامانیان و دیگر ساختمان‌های تا به حال موجود که بهترین نمونه‌هایی از معماران قرون وسطی هستند بازگوی صفحات رنگین و سنگین تاریخ این شهر عنوان می‌شوند.

در حومه بخارا و در سه کیلومتری از مرکز شهر کاخی با نام «ستاره ماه خاصه» به معنی کاخ مانند ماه و ستاره واقع است که محل اقامت تابستانی آخرین امیر بخارا «عالم‌خان» بود و در حال حاضر تبدیل به یک موزه شده‌ است.

آرامگاه «بهاالدین نقشبند» از بنیانگذاران عرفان در اسلام و از شخصیت‌های شناخته شده در میان اهل تصوف نیز برجا بوده و آن در 12 کیلومتری حومه بخارا واقع است.

گفتنی است که بخارا نیز همانند شهر «خیوه» از دیگر مراکز تاریخی و باستانی آسیای مرکزی از کویر احاطه شده‌ و با خروج چند کیلومتری از این شهر هر مسافری منطقه‌ای کویر را می‌بیند که در آن گوسفندان می‌چرند.